Prezydent dla samorządów

24 września 2010 roku prezydent Bronisław Komorowski z okazji 20-lecia samorządu odznaczył zasłużonych dla społeczności lokalnych. Ponadto zapowiedział powołanie Forum Debaty Publicznej „Samorząd dla Polski”, które miałoby pracować nad aktywizacją środowisk lokalnych i zwiększenia ich wpływu na stanowienie prawa.

Szczegóły poznaliśmy już na początku października ubiegłego roku. Prezydent na pierwszym spotkaniu FDP podkreślił, że swoje nadzieje powinniśmy lokować w procesie decentralizacji państwa polskiego. Koordynator programu prof. Michał Kulesza przedstawił natomiast konkretne zapisy proponowanych zmian obowiązujących przepisów.

Zakładają one między innymi utworzenie jednomandatowych okręgów wyborczych 
w gminach do 40 tysięcy mieszkańców. Ten zapis, w przypadku zatwierdzenia zmian przez Sejm VI Kadencji, mógłby obowiązywać już podczas wyborów samorządowych w 2014 r. Miałoby to doprowadzić, w myśl założeń, do większej partycypacji obywateli w wyborach. Czyli wzrostu frekwencji. W przypadku Kwidzyna jest co poprawiać- 41 % z 21 listopada 2010 to znacznie poniżej 47-procentowej średniej krajowej.

Poza tym prezydencki projekt przewiduje powoływanie przez rady gmin jednostek pomocniczych. Ustawa określa jedynie niezbędne elementy, jakie miałyby się znaleźć 
w uchwale (kompetencje, tryb powoływania i odwoływania oraz funkcjonowanie). Proponuje się też składanie wniosków o utworzenie jednostek przez 10% mieszkańców gminy. Miałyby one być rozpatrywane w terminie 30 dni od złożenia wniosku. W dużych pod względem powierzchni miastach, może to się sprawdzi. Ale w małych miasteczkach? 
Byłbym sceptyczny.

„Proponuje się przyjęcie minimalnego zakresu regulacji dotyczącego konsultacji społecznych”- informuje kancelaria prezydenta. Polega ona na przeprowadzeniu konsultacji po rozpatrzeniu wniosku grupy 50 obywateli gminy. Nie zaobserwowałem w tym punkcie radykalnych zmian, które mogłyby wpłynąć na poprawę stanu obecnego. Nie prezentuje się on zbyt okazale. Pokazały to dość dobitnie lutowe konsultacje społeczne w sprawie włączenia sołectwa Bądki do granic administracyjnych miasta Kwidzyna. Swoje zdanie wyraziło 295 mieszkańców Kwidzyna. Mniejsza o rozkład głosów, to niespełna 1%! Można powiedzieć, 
że kwidzynianie mają małą świadomość obywatelską i ona jest powodem takiego, 
a nie innego wyniku. Jednak nie o to chodzi. Odpowiedź na pytanie o przyczynę takiego stanu rzeczy znajdujemy w rozdz.2 art.11 pkt.1 prezydenckiego projektu, który stanowi: „Wyniki konsultacji nie są wiążące dla organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego”. Bez komentarza.

Praktyczną zmianą proponowaną przez zespół prezydencki pozostaje zapis mówiący 
o wysłuchaniu obywatelskim. Z urzędu podlegałyby mu uchwały o: projekcie statutu, budżetu, a także wieloletnim planie inwestycyjnym. Owe wysłuchanie zakłada przedstawianie opinii mieszkańców do projektów uchwał w wyznaczonym terminie, jak i organizację dyskusji publicznej przed podjęciem uchwały. Oczywiście i w tym przypadku ostateczna decyzja należy do rady, ale opinie mieszkańców byłyby podane do publicznej wiadomości. 
A decydenci, którzy ośmieliliby się odrzucić głos ludu, z góry skazaliby się na polityczny ostracyzm.

Inicjatywa uchwałodawcza to w moim mniemaniu najciekawszy z pomysłów przedłożonych w ustawie. Wprowadza się bowiem zapis, który daje realną możliwość wpływania na przebieg prac rady organu samorządu. Jeżeli pod projektem uchwały podpisze się co najmniej 1% mieszkańców i spełni on wszelkie wymogi formalno-prawne, jest poddawany pod głosowanie na najbliższej sesji organu stanowiącego. Wreszcie przepis sprawnie funkcjonujący w Sejmie, został zaproponowany do wdrożenia dla samorządów. Chciałoby się rzec: lepiej późno, niż wcale.

To zaledwie namiastka zmian mających poprawić funkcjonowanie samorządów lokalnych. Cały projekt liczy 102 strony i jest dostępny na oficjalnej stronie Prezydenta RP. Teraz zostanie poddany konsultacjom społecznym. Każdy zainteresowany, będzie mógł zapoznać się z założeniami ustawy oraz uzyskać odpowiedzi na nurtujące go pytania z ust Olgierda Dziekońskiego, Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Do Kwidzyna Dziekoński nie zawita, ale będzie gościł w pobliskiej Bydgoszczy już 19 kwietnia. Jednak każdy, kto nie będzie mógł osobiście uczestniczyć w spotkaniu, ma możliwość złożenia zapytania i wniosku do projektu pod adresem e-mail: HYPERLINK "mailto:[email protected]" [email protected]

Po poprawkach, projekt ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w samorządzie terytorialnym, współdziałaniu gmin, powiatów i województw ma trafić do sejmu na przełomie kwietnia i maja.