Co wpływa na cenę żywności? Warzywa i owoce w większości są droższe, choć urosło ich w tym roku więcej

Większa dostępność np. ogórków czy pomidorów nie przekłada się na niższe ceny. Za większość owoców i warzyw na straganach płacimy więcej. Przetworzone produkty spożywcze też są droższe. Dlaczego? - Cena końcowa może zależeć od wielu czynników, w zależności, jak mocno produkt jest przetworzony. Mogą to być, koszty energii, transportu, koszty pracy, magazynowania, marża sprzedawcy i inne - wylicza Marcin Wroński, zastępca dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.

Marcin Wroński: - Jako przykład można podać chleb, większość z nas jest zdania, że największy wpływ na jego cenę ma koszt zboża, a jest to w rzeczywistości do 25% w zależności od rodzaju pieczywa. Większy wpływ na cenę chleba mają koszty energii, pracy i transport.

Poznaliśmy Wstępny szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2022 roku, który 29 lipca opublikował Główny Urząd Statystyczny. Z informacji zdobytych przez rzeczoznawców wynika, że warzyw będzie o 3 proc. więcej niż przed rokiem, jeszcze wyższe szacowane są zbiory owoców - tych z drzew o 5,8 proc. więcej, a z krzewów owocowych i plantacji jagodowych ponad 9 proc.

GUS szacuje w 2022 roku:

• produkcję warzyw gruntowych na około 4,0 mln t
• zbiory owoców z drzew wyniosą ponad 4,7 mln t;
• produkcję owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych szacuje się na niemal 620 tys. t
• zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wstępnie szacuje się na około 26,6 mln t, więc o około 1% mniej od zbiorów ubiegłorocznych;
• zbiory rzepaku i rzepiku mogą wynieść około 3,6 mln t, czyli aż o około 12% więcej od zbiorów ubiegłorocznych;

Wstępny szacunek upraw rolnych i ogrodniczych został wykonany z wykorzystaniem metod teledetekcji satelitarnej.

Ceny warzyw i owoców na rynku hurtowym Bronisze 29 lipca 2022:

W większości przypadków ceny owoców i warzyw w hurcie urosły, a zanim dotrą do sklepu albo na stragan w dużym mieście, stawka jeszcze sporo urośnie. Przykłady z piątku w Broniszach:

• borówki amerykańskie 10-20 zł (rok temu 8-14 zł)
• czereśnie 7-14 zł/kg (rok temu 8-18 zł)
• maliny 25-38 zł/kg (rok temu 23-30 zł)
• porzeczka czarna 10-15 zł/kg (rok temu 7-10 zł)
• porzeczka czerwona 5-10 zł/kg (rok temu 6-9 zł)
• wiśnie 4-6 zł/kg (rok temu 2,75-4 zł)
• cebula biała młoda 3-4 zł/kg (rok temu 2-3,50 zł)
• fasolka szparagowa 7-11 zł/kg (rok temu 3,75-5,50 zł)
• kapusta biała 1,60-2 zł/kg (rok temu 0,40-0,65 zł)
• kapusta biała młoda 4,50-5 zł/szt. (rok temu 2-3 zł)
• marchew młoda 2-2,50 zł/pęczek (rok temu 1,50-2,50 zł)
• ogórki gruntowe 4-6 zł/kg (rok temu 2-4 zł)
• pietruszka 4,50-6 zł/kg (rok temu 7-10 zł)
• pomidory malinowe 3,30-5 zł/kg (rok temu 1,50-2,50 zł)
• ziemniaki 0,86-1,10 zł/kg (rok temu 0,70-1 zł)

Według danych GUS o inflacji, w lipcu rok do roku ceny nośników energii urosły o 36,6 proc., a paliw o 36,8 proc. Więcej piszemy o tych wynikach tu: Inflacja w lipcu 2022 zatrzymała się na poziomie sprzed miesiąca. O ile podrożała żywność, paliwa i energia?

W jakim stopniu w dzisiejszym świecie to wielkość zbioru np. pomidorów czy rzepaku przekłada się na cenę zarówno tę dla rolnika w skupie, jak i potem dla klienta końcowego?

- Zależy to od rodzaju produktu, łatwości jego przechowania i kosztów transportu. Inna jest specyfika skupu i łatwość przechowania przez rolnika owoców miękkich, pomidorów, a inna zboża. Ma to ogromny wpływ na uzależnienie tego produktu od cen światowych i zapotrzebowania globalnego. Rolnicy, którzy są jedynie dostawcą surowca, nie uczestniczą w produkcji produktu finalnego, zawsze zarabiają mniej i są bardziej narażeni na wahania cen - tłumaczy przedstawiciel KOWR.

Dla produkcji rolnej ogmne znaczenie ma pogoda. Straty z powodu teogorcznej suszy będą duże? Jak to przełoży się na portfele? - Prognozuję, że zbiory zbóż, będą niższe niż w poprzednim roku. Susza wystąpiła lokalnie i miała też różny wpływ na różne gatunki roślin, wynika to z tego, że zadziałała lub nie na rośliny w różnych fazach wegetacji. O wiele większy wpływ na ceny mają wzrosty kosztów produkcji rolnej, wynikające ze światowych wzrostów cen nośników energii niż lokalne susze.

Wiosna zdecydowanie nie sprzyjała uprawie warzyw. Termin siewu był opóźniony - w zależności od regionu kraju przesunięcie terminu siewu wyniosło od kilku do kilkunastu dni. Powodem była susza, nawet do maja i ograniczała wschody, a potem rozwój roślin, podaje GUS, prezentując wstępne szacunku zbiorów w 2022 roku.

Wśród czynników ograniczających plonowanie w bieżącym roku wymienić należy takie ekstremalne zjawiska pogodowe jak: gradobicia, deszcze nawalne oraz wichury. Prowadziły one do lokalnych podtopień plantacji oraz uszkodzeń roślin.

Obecnie w najlepszej kondycji znajdują się przede wszystkim ciepłolubne gatunki warzyw, takie jak pomidory i ogórki. Największe problemy występują natomiast na nienawadnianych plantacjach warzyw korzeniowych.

Takie zbiory warzyw szacuje GUS w 2022 roku:

• zbiory kapusty, przy sprzyjających warunkach pogodowych w kolejnych tygodniach okresu wegetacji, mogą przekroczyć poziom 680 tys. t. (w 2021 r. - 687 tys. t.)
• produkcja kalafiorów jest obecnie oceniana na 130 tys. t. (rok temu 138 tys. t.)
• zbiory cebuli szacuje się na poziomie 650 tys. ton, (rok temu 617 tys. t)
• produkcja marchwi może wynieść ok. 620 tys. t. (638 tys. t.)
• zbiory buraków ćwikłowych oceniono na poziomie zbliżonym do roku ubiegłego, tj. 240 tys. t. (rok temu 241 tys. t)
• produkcja pomidorów gruntowych może wynieść 172 tys. t (tok temu 161 tys. t), a ogórków 145 tys. t. (rok temu 127 tys. t. wg danych GUS)

Łączne zbiory pozostałych gatunków warzyw szacuje się na prawie 1,4 mln t, przy czym największy udział w tej grupie mają: dynia, pietruszka, kukurydza cukrowa, a także selery oraz fasolka szparagowa.

Łączne zbiory owoców z drzew w 2022 roku GUS szacuje obecnie na ponad 4,7 mln t, czyli o 5,8 proc. więcej w porównaniu do poprzedniego roku. Jak zwykle w produkcji rolnej i ogrodniczej, o ostatecznym wyniku będzie można mówić po zbiorach, a ich wielkość zależy od przebiegu warunków atmosferycznych w nadchodzących miesiącach okresu wegetacyjnego.

Jabłek będzie więcej. Zbiory z sadów jabłoniowych zostały wstępnie oszacowane na ok. 4,2 mln t, czyli o ok. 5 proc. więcej r/r. "Zauważalny wzrost plonowania, przy notowanym jednocześnie spadku powierzchni sadów, wynika ze zmian zachodzących w strukturze odmianowej nasadzeń i postępującej jednocześnie intensyfikacji upraw", zaznaczają rzeczoznawcy Głównego Urzędu Statystycznego.

Szacowane zbiory owoców z drzew:

• produkcja gruszek w sadach jest obecnie szacowana na niemal 82 tys. t, tj. na poziomie wyższym o 19% od ubiegłorocznego.
• Zbiory śliwek oceniono na prawie 132 tys. t, czyli o ok. 12% więcej niż przed rokiem.
• Produkcja wiśni w 2022 r. może być o 10% większa i wynieść ok. 183 tys. t,
• zbiory czereśni oszacowane zostały na poziomie 78,5 tys. t, tj. niemal o 33% większym niż w 2021 r.
• Przewiduje się, że łączne zbiory brzoskwiń, moreli i orzechów włoskich przekroczą poziom z poprzedniego roku o 38% i wyniosą niespełna 20 tys. t.

Zbiory z pozostałych drzew owocowych (obejmujących m. in: amelanchier, dereń, jarząb, nieszpułkę zwyczajną i pigwę) wyniosą ok. 3 tys. ton.

Produkcję owoców z krzewów owocowych w sadach i plantacji jagodowych oceniono wstępnie na niespełna 620 tys. t, zatem o 9,3 proc. więcej niż w roku poprzednim. Także dla tych upraw duże znaczenie miała susza na zmianę z lokalnymi gradobiciami czy ulewnymi opadami deszczu.

Truskawki nie miały łatwo. Największy wpływ na kondycję roślin miała susza występująca na początku okresu wegetacyjnego oraz podczas kwitnienia. Potem dojrzewające już owoce były natomiast narażone na występowanie zbyt wysokich temperatur powietrza.

Ze względu na utrwalający się problem niedoboru pracowników sezonowych, od pewnego czasu obserwuje się trend polegający na odchodzeniu od upraw truskawek na potrzeby zakładów przetwórczych na rzecz plantacji nastawionych na owoce do spożycia bezpośredniego, w tym również na zbiór przyspieszony.

Ocenia się, że łączna produkcja truskawek wyniesie ok. 185 tys. t, czyli o 18,8% więcej niż przed rokiem.

W ubiegłym roku ceny malin w skupach były wyjątkowo wysokie, a produkcja opłacalna, więc zainteresowanie uprawą wzrosło i kto mógł, sadził więcej. W konsekwencji wzrosła powierzchnia plantacji, były one także utrzymywane w wysokiej kulturze. Pogoda jednak na początku roku nie sprzyjała, a w konsekwencji poziom produkcji malin odmian letnich nie był wysoki.

Z powodu suszy dochodziło do opadania zawiązków, a utrzymujące się ekstremalnie wysokie temperatury powietrza przyczyniały się do zasychania roślin oraz owoców. Natomiast znacznie lepiej zapowiadają się plony odmian powtarzających kwitnienie.

Łączne zbiory malin szacowane są obecnie na niespełna 111 tys. t, czyli niemal o 7% więcej w porównaniu do poprzedniego roku.

Produkcję porzeczek ogółem (czarnych i kolorowych łącznie) oszacowano na 151,5 tys. t, tj. na poziomie nieprzekraczającym zbiorów z roku poprzedniego.

Zbiory porzeczek czarnych zostały ocenione na nieco ponad 104 tys. t, czyli o 9% mniej niż w roku ubiegłym, natomiast porzeczek kolorowych na ponad 47 tys. t, tj. niemal o 27% więcej. Mniejsza podaż czarnej porzeczki wynika z silnych opadów kwiatów oraz zawiązków owoców z powodu występowania suszy i zbyt wysokich temperatur.

Zbiory borówki wysokiej oszacowano na prawie 64 tys. t, czyli o ok. 15% więcej niż w 2021 r.
Plonowanie agrestu oceniono, podobnie jak w roku ubiegłym, na niespełna 9,8 tys. t. Ze względu na niskie ceny skupu agrestu, większość plantacji jest obecnie zaniedbana, a jakość zbieranych owoców słaba.

Produkcja pozostałych owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych w sadach została oszacowana na ponad 88 tys. t. Dominującymi gatunkami w tej grupie owoców są aronia oraz jagoda kamczacka. Nieznacznie zwiększa się też znaczenie produkcji winogron.